فلوروسیس کودکان (علت و درمان)

فلوروسیس تغییراتی در ظاهر مینای دندان هست که بر اثر مصرف بیش از حد و طولانی مدت فلوراید در زمان شکل گیری دندان‌ها ایجاد می‌شود، در مقاله پیش رو با علل، درمان و روش‌های پیشگیری بیشتر آشنا می‌شویم.

فلوروسیس چیست؟

فلوروسیس عارضه‌ای است که تغییراتی را در ظاهر مینای دندان ایجاد می‌کند. لکه‌های سفید روی دندان کودکان گاهی نتیجه مصرف منظم فلوراید در سال‌های شکل‌گیری دندان‌ها، یعنی ۸ سالگی و قبل از آن است. در اکثر موارد فلوروسیس به صورت بسیار خفیف یا خفیف است و به صورت لکه‌های سفید رنگ روی سطح دندان نمود می‌یابد که به سختی قابل تشخیص است و هیچ تاثیری بر عملکرد دندان ندارد. فلوروسیس متوسط تا شدید که البته شیوع بالایی ندارد، تغییرات گسترده‌تری را در مینا ایجاد می‌کند. در موارد نادر و شدید نیز حفره‌هایی روی دندان ایجاد می‌شود. موارد شدید در جوامعی که میزان فلوراید آب آشامیدنیشان کمتر از دو میلی‌گرم در لیتر است، به ندرت بروز می‌یابد.

علل

مصرف بیش از حد و طولانی مدت فلوراید در زمان شکل‌گیری دندان‌ها زیر لثه‌ها منجر به فلوروسیس می‌شود. فقط کودکان ۸ ساله و کوچکتر در معرض این ضایعه هستند، چون دندان‌های دائمی در این دوران در حال رشداند. اما کودکان بزرگتر از ۸ سال، نوجوانان و بزرگسالان به فلوروسیس مبتلا نمی‌شوند. شدت عارضه به مقدار، طول مدت مصرف و زمان مصرف فلوراید بستگی دارد.

پس از آن که منابع بیشتری از فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان معرفی شد، موارد بیشتری از فلوروسیس خفیف مشاهده شد. آب آشامیدنی دارای فلوراید، خمیردندان فلورایددار به ویژه اگر کودک آن را ببلعد، و مکمل‌های غذایی تجویز شده به صورت قرص یا قطره، به خصوص اگر برای کودکانی تجویز شود که آب شرب فلورایددار می‌نوشند، از منابع فلوراید به شمار می‌روند.

ظاهر فلوروسیس چگونه است؟

مشکوک: تغییرات مختصری روی مینا مشاهده می‌شود که از چند نقطه سفید رنگ تا لکه‌های پراکنده سفید متغیر است.
بسیار خفیف: ناحیه‌های کدری به سفیدی کاغذ به صورت پراکنده روی کمتر از یک چهارم سطح دندان مشاهده می‌شود.
خفیف: ناحیه‌های سفید کدر روی دندان گسترده‌تر است، اما همچنان کمتر از نیمی از سطح دندان را پوشش می‌دهد.
متوسط: ناحیه‌های سفید کدر بیش از نیمی از سطح مینای دندان را می‌پوشاند.
شدید: کل سطح مینای دندان آسیب می‌بیند. حفره‌های پراکنده یا در کنار هم روی دندان‌ها دیده می‌شود.

درمان فلوروسیس

روش‌های سفید کردن دندان

از سفید کردن دندان و درمان‌های دیگری که برای رفع لک‌های دندان انجام می‌شود به منظور روشن کردن رنگ کلی دندان‌های درگیر و پوشاندن لکه‌های سفید رنگ فلوروسیس بهره گرفته می‌شود. فلوروسیس خفیف گاهی به سفید کردن دندان‌ها واکنش نشان می‌دهد، به ویژه اگر بلیچینگ عمقی باشد. در این شرایط بقیه دندان سفید می‌شود تا با لکه‌های سفید همرنگ شود. اما عمل سفید کردن گاهی اوقات باعث می‌شود که لکه‌های سفید رنگ سفیدتر شود و وضوح بیشتری پیدا کند.
میکروابریژن

گاهی در کنار روش‌هایی مانند میکروابریژن از خمیر ضدحساسیت MIتشکیل شده از فسفات کلسیم استفاده می‌شود تا تغییر رنگ دندان به حداقل رسانده شود. اگر لکه‌های سفید رنگ به لایه سطحی مینای دندان محدود شده باشد، با میکروابریژن می‌توان لکه‌ها را از بین برد.
تصفیه رزینی

تصفیه رزینی درمان نسبتاً جدیدی است که روشی با تهاجم حداقل را برای موارد خفیف تا متوسط فلوروسیس به دست می‌دهد.
باندینگ

لکه‌های محدود را می‌توان با باندینگ درمان کرد. باندینگ دندان را با رزین سختی پوشش می‌دهد که به مینا می‌چسبد. با تراشیدن نیم میلی‌متر یا کمتر از مینای لکه شده می‌توان لکه‌ها را از بین برد؛ البته عموماً مقدار بیشتری از مینا باید تراشیده شود. سپس مینای لکه شده با کامپوزیت باندینگی جایگزین می‌شود که به دقت انتخاب می‌شود تا با سایه رنگ، شفافیت و بافت مینای اطراف همخوانی داشته باشد. اگر باندینگ به خوبی انجام شود، ترمیم مشخص نخواهد بود و دندان زیبایی طبیعی خواهد داشت.
ونیر

اگر دندان ساختار محکمی داشته باشد، اما درمان‌های بالا موفقیت‌آمیز نباشد، ونیر سرامیکی (لامینت دندان) توصیه می‌شود. ونیر نقص‌های مینای دندان را می‌پوشاند و ظاهری مانند مینای سالم و طبیعی را روی دندان ایجاد می‌کند. لکه‌های سفید کاملاً پوشانده می‌شود و ابتلا به فلوروسیس مشخص نخواهد بود. ونیر پوسته‌های سفارشی تهیه شده‌ای است که به جلوی دندان
روکش

اگر فلوروسیس به ساختار دندان آسیب زده باشد، بیش از زیبایی دندان باید به فکر محافظت از آن بود. یکی از راه‌های محافظت از دندان روکش سرامیکی است که علاوه بر زیبایی ظاهری، پوشش محافظی را نیز ایجاد می‌کند که از پوسیدگی ناشی از نفوذ در مینای ضعیف نیز جلوگیری می‌کند.

در صورت لزوم و با توجه به وضعیت دندان‌ها عصب‌کشی قبل از گذاشتن روکش انجام می‌شود.
پوسیدگی گاهی دندان را قبل از ترمیم کردن تخریب می‌کند. در این شرایط می‌توان یک یا چند دندان از دست رفته را با ایمپلنت جایگزین کرد.

پیشگیری

با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید احتمال بروز فلوروسیس را به حداقل برسانید:

روش صحیح مسواک زدن و استفاده از دهانشویه را به فرزندتان یاد بدهید. از کودک بخواهید تا خمیردندان را نبلعد و به مسواک زدن وی نظارت کنید.
در اکثر موارد مقدار فراورده مصرف شده و نه غلظت فلوراید مشکل ساز است. خمیردندان فلورایددار باید همیشه توسط یک فرد بزرگسال و نه خود کودک روی مسواک قرار داده و پخش شود.
دستور استفاده از خمیردندان را مطالعه کنید، عموماً مقدار کمی از خمیردندان کافی است.
مقدار لازم خمیردندان برای کودکان به اندازه یک دانه نخود سبز (۰٫۲۵ g) است.
مقدار لازم خمیردندان برای خردسالان زیر سه سال به اندازه دانه برنج است.
خمیردندان را روی کل مسواک پخش کنید.
اگر طول مسواک را در ۰٫۷۵ ضرب کنید، مقدار مناسب خمیردندان بر حسب گرم به دست می‌آید.
براساس یک قاعده کلی کودکان زیر دو سال باید از خمیردندان و پاک کننده‌های بدون فلوراید استفاده کنند. از دندانپزشک اطفال بخواهید تا فراورده مناسب را معرفی کند.
هنگام خرید خمیردندان فلورایددار مهر تایید و علامت استاندارد آن را کنترل کنید، تا فراورده‌ای ایمن و موثر تهیه کنید.